Từ cuối thế kỷ 19, khi người Pháp còn đô hộ Việt Nam, họ đã cho xây những khách sạn đầu tiên ở Việt Nam (Sài Gòn và Hà Nội). Mục đích ban đầu là xây dựng khách sạn để phục vụ người Pháp, nhưng họ nhanh chóng nhận ra rằng, có một lượng khách lớn đến Sài Gòn và họ cần điểm lưu trú. Nghề khách sạn được hình thành và phát triển từ đó.
Khách sạn đầu tiên ở Việt Nam nổi bật
Khách sạn Cosmopolitan
Đây vốn là một tòa nhà của Vương Đại (Maison Wang Tai), ông là một đại thương gia người gốc Hoa đang sinh sống ở Sài Gòn thời bấy giờ. Tòa nhà này được xây dựng năm 1867 để làm việc cũng đồng thời là nơi ở của gia đình. Bên cạnh đó, ông này cũng cho người Pháp thuê một phần tòa nhà để làm nơi ở và văn phòng.
Năm 1880, Vương Đại bán tòa nhà này cho chính quyền với giá 254.000 quan Pháp sau khi chuyển nơi ở và nơi làm việc của mình. Từ đó, khách sạn Cosmopolitan trở thành điểm đến của những du khách giàu có mong muốn được hưởng thụ những dịch vụ ăn nghỉ tiện nghi kiểu châu Âu.
Khách sạn Laval
Đây là khách sạn được thiết kế bởi nhà thiết kế Élisée Fave và được xây dựng bằng bàn tay của ông Bazin, Cazaux và Salvaire vào khoảng năm 1870. Ngày nay, đó chính là khách sạn Fave nằm trên đường Catinat – Đồng Khởi. Khách sạn này thời đó gồm có 3 tầng, theo cấu trúc tầng trệt là nhà ăn có cả các quạt panca trên trần nhà, sau đó, hai tầng trên là các phòng, mỗi phòng đều có nước robinet và vòi sen đều là các vật dụng vô cùng tiện nghi lúc bấy giờ.
Khách sạn l’Univers
Khách sạn này nằm ngay trên góc hai mặt đường Vannier và đường Turc (đường Ngô Đức Kế và đường Hồ Huấn Nghiệp ngày nay), có hướng ra công trường Mê Linh. Nơi này cũng có 3 tầng với sự quản lý của ông Lacaze. Chủ của khách sạn là một bếp trưởng nên ông đã khiến cho khách sạn của mình nổi tiếng với các món ăn ngon và khiến cho rất nhiều người trầm trồ ngưỡng mộ.
Khách sạn Continental
Đây là thành quả xây dựng của ông Pierre Cazeau nằm trên đường Đồng Khởi. Ông là một một nhà sản xuất vật liệu xây cất và dụng cụ trong nhà. Đến nay, khách sạn này vẫn hoạt động kinh doanh và trở thành khách sạn cổ nhất còn hoạt động cho đến ngày nay ở Sài Gòn.
Grand Hôtel Métropole Palace
Cùng thời điểm trên, khi cuộc đánh chiếm Hà Nội và các tỉnh phía Bắc diễn ra căng thẳng, đáp ứng nhu cầu cho giới báo chí và quan chức Pháp sang Hà Nội có chỗ trú ngụ, một khách sạn đã mọc lên ở phía bắc hồ Gươm, tuy nhiên không rõ ai là người đã xây dựng khách sạn này.
Sau khi chiếm trọn Hà Nội vào năm 1883, chính quyền thành phố bắt đầu quy hoạch hồ Gươm. Một ông chủ tư bản Pháp đã xây dựng khách sạn Grand Hôtel (Đại khách sạn – nay là công ty Intimex) khai trương vào tháng 11/1885 và đây được cho là khách sạn đầu tiên tại Hà Nội.
Theo cuốn Hà Nội giai đoạn 1873-1888 của André Masson, Lưu Đình Tuân biên dịch, NXB Hải Phòng: Khách sạn Grand có phòng ăn 50 chỗ, bàn bida lần đầu tiên nhập vào Hà Nội. Cửa sổ ở tất cả các phòng được lắp kính và ban đêm sáng choang bởi ánh đèn măng xông.
Năm 1899, Gustave-Émile Dumoutier và Andre Ducamp đã góp vốn để xây dựng khách sạn Grand Hôtel Métropole Palace tại góc đại lộ Henri-Rivière (phố Ngô Quyền ngày nay). Khách sạn được khánh thành và đưa vào hoạt động từ năm 1901, trở thành “khách sạn đồ sộ nhất Đông Dương” (Theo báo Indochinoise số ra ngày 18/3/1901).
Ngày nay, khách sạn trở thành một trong những khách sạn lâu đời nhất còn hoạt động tại Việt Nam và mang tên khách sạn Sofitel Legend Metropole Hanoi là một trong những khách sạn hàng đầu tại Hà Nội cũng như Việt Nam. Cho đến nay, nhiều người vẫn lầm tưởng Continental là khách sạn đầu tiên tại Sài Gòn, còn Sofitel Legend Metropole là khách sạn đầu tiên tại Hà Nội. Nhưng chính xác, cả hai khách sạn là số ít hiếm hoi những khách sạn cổ còn hoạt động cho đến này nay tại Việt Nam.
Khách sạn Morin Grand Hôtel de Hue
Nằm trong số những khách sạn lâu đời nhất Việt Nam, Saigon Morin có lịch sử từ năm 1901, do doanh nhân người Pháp Henri Bogaert xây dựng. Grand Hôtel de Hué sau đó được nhượng lại cho Alphonse Guérin, và là khách sạn duy nhất của thành phố khi ấy. Năm 1906, gia đình Morin mua lại khách sạn, mở ra một thời kỳ huy hoàng kéo dài cho đến khi người Pháp rời Việt Nam.
Gia đình Morin cũng đã thành lập chuỗi khách sạn đầu tiên tại Việt Nam, lần lượt: Morin Grand Hôtel de Hue (Huế), Morin Grand Hôtel de Tourane (Đà Nẵng), Morin Grand Hôtel de Quy Nhon (Bình Định), Morin Grand Hôtel de Ba Na và Hôtel Bach Ma (Đà Nẵng),… Cùng với đó, từ việc hình thành chuỗi khách sạn Morin đã dẫn đến việc hình thành các tuyến du lịch giữa Đà Nẵng – Huế – Quy Nhơn,…
Danh sách các khách sạn đầu tiên ở Việt Nam
STT | Năm | Tên khách sạn |
1 | 1867 | Maison Wang Tai – khách sạn Cosmopolitan – nay là tòa nhà trụ sở Cục Hải quan thành phố Hồ Chí Minh |
2 | 1870 | Hôtel Laval (Sài Gòn) |
3 | 1870 | Grand Hôtel Cap Saint Jacques – nay là khách sạn Grand – là khách sạn đầu tiên tại Vũng Tàu |
4 | 1872 | Hôtel de l’Univers (Sài Gòn) |
5 | 1880 | Grand Hôtel Continental – nay là Khách sạn Continental, Sài Gòn |
6 | 1885 | Khách sạn Grand – nay là khu nhà 22-32 Lê Thái Tổ, Hoàn Kiếm, Hà Nội – là khách sạn đầu tiên của Hà Nội |
7 | 1886 | Hôtel Du Commerce Haiphong (Hải Phòng) |
8 | 1900 | Grand Hôtel des Nations – nay là một phần vị trí Vincom A, Sài Gòn |
9 | 1901 | Grand Hôtel Métropole Palace – nay là khách sạn Sofitel Legend Metropole, Hà Nội |
10 | 1901 | Khách sạn Bogaert – nay là khách sạn Sài Gòn Morin – là khách sạn đầu tiên của Huế |
11 | 1905 | Hôtel de France (Sài Gòn) |
12 | 1907 | Grand Hôtel de Desanti – sau đổi tên thành Hôtel du Lac, nay là vị trí khách sạn Hàng Không, Đà Lạt – là khách sạn đầu tiên tại Đà Lạt |
13 | 1909 | Khách sạn Chapa – là khách sạn đầu tiên tại Sapa, Lào Cai |
14 | 1913 | Hôtel de la Cascade d’Argent – là khách sạn đầu tiên tại Tam Đảo |
15 | 1920 | Grant Hôtel de Dalat (Đà Lạt) |
16 | 1920 | Hôtel du Parc – nay là khách sạn Du Parc, Đà Lạt |
17 | 1920 | Khách sạn Lang Bian Palace – nay là khách sạn Da Lat Palace, Đà Lạt |
18 | 1923 | Khách sạn Morin Ba Na |
19 | 1925 | Khách sạn Majestic (Sài Gòn) |
20 | 1926 | Grand Hôtel Beau Rivage (Nha Trang) |
21 | 1929 | Grand Hôtel de Quinhon – thuộc chuỗi khách sạn Morin, Quy Nhơn |
22 | 1929 | Grand Hôtel de Desanti Dalat (Đà Lạt) |
23 | 1930 | Grand-Hôtel de Saigon – nay là khách sạn Grand, Sài Gòn |
24 | 1932 | Khách sạn Morin Bạch Mã – thuộc chuỗi khách sạn Morin, Thừa Thiên Huế |
25 | 1940 | Grand Hôtel et Bar Catinat – nay là vị trí nhà hàng Viet Nam House, Sài Gòn |
26 | 1989 | Khách sạn nổi Sài Gòn – khách sạn nổi đầu tiên trên thế giới |
Tác giả: Bùi Xuân Phong